به نقل از «خبرگزاری برنا»

نماز واژه شب عاشوراست و عدالت واژه روز عاشورا

تاریخ انتشار: ۶ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۵۱۶۵

واژه‌های عاشورا تنها «تشنگی», «شهادت» و «اسارت» نیست، «نماز» و «عدالت» نیز هست؛ بلکه واژه‌های اصلی همین دوتاست، نماز واژه شب عاشوراست و عدالت واژه روز عاشورا...

به گزارش خبرگزاری برنا؛ این‌ها سخنان محمدرضا حکیمی (۱۴ فروردین ۱۳۱۴- ۳۱ مرداد ۱۴۰۰)  است؛ متفکری که نامش با اندیشه دینی و فلسفه و عنوان مکتب تفکیک گره خورده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

محمدرضا حکیمی فقیه، مجتهد شیعه، متفکر و نویسنده شناخته می‌شد و عناوینی چون «علاّمه»، «فیلسوف عدالت» و «مرزبان توحید» اغلب پیشوند نام او شده‌اند. او درباره قیام عاشورا  و چرایی آن کتاب‌هایی در کارنامه خود دارد.

در ادامه مروری داریم بر کتاب‌هایی که درباره این واقعه نوشته و همگی در انتشارات دلیل ‌ما منتشر شده است:

«امام حسین (ع): پیام معصومین (ع) به انسان‌ها و انسانیت‌ها» از مجموعه کتاب‌های «برگرفته از آثار» است.

در معرفی این کتاب عنوان شده است: موضوع این کتاب، معرفی شخصیت‌ امام حسین(ع) و ذکر برخی سخنان ایشان است. کتاب حاضر، مجلدی دیگر از مجموعه «پیام معصومین(ع) به انسان‌ها و انسانیت‌ها» است. این کتاب، براساس آثار علامه «محمدرضا حکیمی» تدوین شده و تلاشی است در راستای شناساندن شخصیت و علل قیام امام حسین(ع) به همراه ذکر برخی سخنان و مواعظ ایشان.

در برشی از کتاب می‌خوانیم:  در موضع اجتماعی، آنچه مهم است نشر آگاهی و فرهنگ مبارزه است؛ و یکی از عمده‌ترین قسمت‌های فرهنگ عاشورا، شناخت اجتهادی جامعه است نسبت به تعدی و خیانت و ستم و نقض اصول و محو حقوق و اتلاف اموال.

 همچنین در بخش دیگری آمده است: عاشورا... پوچی عمر عابدان و زاهدانی را که به زهدی گسسته از تعهدهای اجتماعی و تحرک‌های اقدامی دل خوش کرده بودند برملا ساخت. نشان داد که دین خدا امانت الهی است که هرگاه زمامداران در نگاهداری آن خیانت کنند هیچ چیز مهمتر از مبارزه با آنان نیست. یادآور شد که انسان ودیعه خدایی است که هرگاه حاکمیت‌ها مسیر او را منحرف سازند مهمترین تکلیف ایستادن در برابر آن‌هاست.

«عاشورا مظلومیتی مضاعف» که به چاپ چهارم رسیده، شماره نوزدهم از مجموعه کتاب‌های «برگرفته از آثار» است.

این اثر شامل پنج مقاله با این عنوان‌هاست: «عاشورا، مظلومیتی مضاعف»، «نجوا با عاشورا و سخنی در ابعاد»، «جامعه قرآنی (نه قارونی!)»، «انقلاب عاشورا و قسط» و «عاشورا و ساختار جامعه». 

تاکید مولف بر اهتمام امام حسین (ع)‌ در اجرای نماز،‌ عدالت،‌ امر به معروف و نهی از منکر و جلوگیری از نابودی اسلام واقعیتی در مکتب اهل بیت (ع) است. در این کتاب مطالبی در مورد اقتصاد اسلامی و مبارزه با تکاثر و اسراف‌کاری و ... مطرح شده است.

در بخشی از کتاب ‌می‌خوانیم: واقعه عاشورا، در حادترین شرایط خود، ۲۴ ساعت را اشغال کرد: از عصر تاسوعا که عمر سعد فرمان هجوم به خیمه‌های خاندان پیامبر(ص) را صادر کرد، تا عصر عاشورا که سر پسر پیامبر(ص) بر سر نیزه رفت. و در این یک شبانه‌روز، امام حسین(ع) - وارث آدم(ع) تا خاتم(ع) - دو مسئله اصلی رسالت انبیایی یعنی نماز و عدالت را به گوش همه تاریخ و همه جهان و جهانیان رسانید.

«قیام جاودانه» با عنوان فرعی «سخنی چند پیرامون عاشورا و آفاق آن» کتاب دیگر این اندیشمند دینی است که به چاپ سیزدهم رسیده است؛ نویسنده بیشتر بر استفاده از قیام عاشورا و درس‌آموزی و الگوگیری از آن، و پیوندش با عدالت تکیه و تأکید کرده است.

 عناوین مقالات این مجموعه عبارت است از: عاشورا و جهان اسلام؛ عاشورا و انسان نو؛ عاشورا و عدالت...؛ عاشورا، انقلاب‌ها و حکومت‌ها؛ حکومت مسانخ؛  اسلام و مردم (دین مردمی)؛ طاغوت‌زدایی، تنها راه رهایی؛ عدالت، محو سیمای فقر.

در قسمتی از مقدمه این اثر درباره عاشورا چنین تعبیراتی به چشم می‌خورد: «رسالت جداسازی حق از باطل و عدل از ظلم به منظور پایداری حق و عدل و نابودی باطل و ظلم همواره رسالتی عظیم است و عاشورای عظیم تجلّی تام ادای این رسالت است».

«عاشورا و عدالت» شماره بیست و یکم از مجموعه کتاب‌های «برگرفته از آثار» است. این کتابچه دربردارنده دو مقاله حول موضوع عاشورا، عدالت و ساختار جامعه است؛ همچنین برگرفته از کتاب‌های «عاشورا مظلومیتی مضاعف» (قطع پالتویی) و جلد پنجم «ترجمه الحیات»  است.

نویسنده معتقد است: قرآن کریم، از خلافت یزد و امثال یزید زنده نیست، از شهادت حسین(ع)، زنده و باقی است؛ پس رسول خدا(ص) درست فرمود که «حسین منی و انا من حسین». وجوب قیام در برابر هر باطلی، و یاری کردن هر حقی، تا بنای باعظمت دین بر سر پا بماند، و تعالیم آن، همه‌گیر گردد، و اخلاق آن انتشار یابد، درسی است که انقلاب حسینی به امت اسلام داد.

آری، تاریخ باشکوه عاشورا به ما می‌آموزد که گزیدن بقای جاودانی حتی اگر با چشیدن مرگ همراه باشد بر زندگی در زیر یوغ بردگی، برتری دارد، و به پیشباز مرگ رفتن برای رهانیدن امت از چنگال جور و فجور ارزشی مقدس است؛ و ما را بر آن وامی‌دارد که در صراط مستقیم فداکاری برای نجات دین راستین و مشعشع گام نهیم، و از سقط در مغاک خواری سر باز زنیم.

نویسنده ۲۰ هدف برای قیام عاشورایی برمی پ‌شمرد که کسانی که مراسم عزاداری آن امام را برپا می‌دارند، لازم است که درباره این هدف‌های قرآنی حسینی عاشورایی بیشتر و شدیدتر از دیگران اهتمام ورزند، اهتمامی که خون‌های عاشورا آن را برایشان واجب می‌دارد.

در برشی از کتاب می‌خوانیم: بنا بر منطق عاشورا، امر به معروف و نهی از منکر، باید از بالاترین طبقات شروع شود، تا فساد از ریشه برافتد، و باید توانگرانی که قرآن می‌فرماید مایه فسادند(مفسد فی‌الارض‌اند) و به هیچ‌گونه در برابر اصلاحات تسلیم نمی‌شوند، حتی در خود پیکره دولت، تکلیف‌شان با قرآن و عاشورا معلوم گردد، جامعه عاشورا جامعه حسینی است نه یزیدی... و جامعه تکاثری، جامعه یزیدی است نه حسینی.

«عاشورا و غزه»  شماره بیست و هفتم از مجموعه کتاب‌های «برگرفته از آثار» ست که به بهانه حمله رژیم صهیونیستی به نوار غزّه (که مصادف بود با «عاشورا» ی حسینی)، به رشته تحریر درآمد و اولین بار توسط انتشارات مسجد همت تجریش، به اهتمام مجتبی کیا و مرتضی کیا به چاپ رسید و پس از آن توسط انتشارات دلیل ما در قطع خشتی به چاپ رسید.

نگارنده در ابتدا بحثی طولانی درباره عاشورا بیان می‌کند، سپس به مناسبت تقارن ایام مذکور با جنگ غزه در سال ۱۳۸۷ش مطالبش را چنین عرضه می‌کند: «از اصول مسلم اسلام (نیز از اصول مسلم عقلایی) این است که مسلمانان باید - همواره و در هر شرط و وضع - از دین خود (اسلام) و از مسلمانان دفاع کنند، پشت و پشتیبان یکدیگر باشند، و در برابر هرگونه حمله و تهاج دست در دست یکدیگر بگذارند، بلکه مانند یک دست شوند، و مقاومت کنند، و به حمله‌ها و تهاجم‌ها پاسخ دهند، و موجودیت دین خدا و قرآن کریم و قبله معظمه، و خود، و دیگر مسلمانان را مصون بدارند.

این امر، جای هیچ‌گونه شبهه‌ای و تعللی ندارد... لکن شرایط به گونه‌ای پیش رفت که چنین نشد بلکه چیزهایی پیش آمد که از هیچ انسان مسلمان و مدعی مسلمانی انتظار نمی‌رفت... این شیعیان ایران بودند که از لحظه اول، به ادای تکلیف اسلامی خود قیام کردند، و به‌صراحت ابراز داشتند که ما همچنان‌که برای «عاشورا» عزاداریم، برای مردم غزه نیز عزاداریم... دفاع از غزه، دفاع از مسجد الاقصی است، دفاع از کل موجودیت‌های اسلامی است... این را باید مرتجعین بدانند.»

 محمدرضا حکیمی در «سرود جهش‌ها» به مظلومیت اهل‌ بیت بویژه امام علی و معرفی برخی از اصحاب اهل بیت پرداخته است. این مجموعه که با سبک ادبی و احساسی نگاشته شده است، دارای نظم منطقی خاصی نیست، اما شاکله اصلی آن معرفی برخی از تعالیم، بزرگان و آموزه‌‌های شیعی بوده و بنا بر ادعای نویسنده آن به منظور بازگویی برخی از تعالیم و ارزش‌های اسلامی تدوین شده است.

بحثی درباره غدیر، فلسفه شورش‌های شیعه و گزارشی رمان‌گونه از شام غریبان امام حسین (ع)، از جمله مباحث اصلی این کتاب است. در پایان این اثر نیز به معرفی کتاب شهداء الفضیلة علامه امینی پرداخته شده است.

انتهای پیام 

 

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: امر به معروف و نهی از منکر حمله رژیم صهیونیستی دین عاشورا فلسفه مجموعه کتاب برگرفته از آثار محمدرضا حکیمی امام حسین حسین ع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۵۱۶۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بازاندیشی نظری و روشی در شناخت کلان مفهوم عدالت اجتماعی

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، عدالت اجتماعی یکی از مهمترین واژگان علوم انسانی و اجتماعی است و معمولا در بسیاری از محافل و کرسی‌های دانشگاهی و پژوهشی کشور در دیدگاه‌ها و رویکرد‌های جامعوی در سطوح کلان، میانه و خُرد از جایگاه مقولۀ هسته مرکزی برخوردار است.

 رضا صفری شالی (دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی) در مقال‌های با عنوان «ضرورت بازاندیشی نظری و روشی در شناخت کلان مفهوم عدالت اجتماعی» به این موضوع اشاره می‌کند که در تعریف و سنجش عدالت اجتماعی در کشور رویکرد واحدی وجود ندارد؛ لذا گاهاً برداشت ناقص و نامفهوم از عدالت وجود دارد و عدالت در معنای برابری، شایستگی، نیاز، انصاف، حد وسط و میانه و... تقلیل داده می‌شود؛ هرچند هر یک از مفاهیم مذکور بخشی از سازه عدالت هستند ولی کل عدالت و یا در قامت آن نیستند.

* عدالت اجتماعی

این پژوهشگر در این مقاله می‌نویسد عدالت اجتماعی امکان بهره‌مندی همه از شرایط یکسان برای دسترسی به  فرصت‌های اجتماعی است. حفظ حقوق همۀ مردم در جامعه، احترام به حقوق یکدیگر است. در سنجش عدالت در محافل دانشگاهی و پژوهشی تاکنون بیشتر درک از عدالت و احساس عدالت مدنظر بوده که اغلب با روش پیمایش مورد تعریف عملیاتی و سنجش قرار گرفته است.

عدالت اجتماعی امکان بهره‌مندی همه از شرایط یکسان برای دسترسی به  فرصت‌های اجتماعی است

او خاطرنشان می‌کند که این مقاله با رویکرد جامع  جهت رسیدن به تعریف نظری و چارچوب روشی دقیق درخصوص عدالت اجتماعی، ابتدا به بررسی رویکرد‌ها و دیدگاه‌های عدالت اجتماعی می‌پردازد تا به درک نشانه‌های اصلی و مفصل‌بندی‌های خاص آن بپردازد.

به زعم شالی تحقیقات عدالت از نظر تاریخی در چارچوبی چندرشته‌ای توسعه یافته است. رشته‌های مختلف درگیر درمباحث عدالت شامل فلسفه، جامعه‌شناسی، روانشناسی و اقتصاد است.
می‌توان گفت به‌طور گسترده اکثر رویکرد‌های فلسفی عدالت بر جنبه‌های هنجاری، عینی و ساختار‌های تقویت عدالت در جامعه استوار است.

* عدالت از منظر روانشناسی

این پژوهش بیان می‌کند که از منظر روانشناسی، عدالت بیشتر به جنبه‌های ذهنی آن چه مردم آن را عادلانه یا ناعادلانه تصور می‌کنند مربوط است. روانشناسی کمتر به ساختار توجه کرده و بیشتر بر درک و توضیح نحوه تفکر و احساس مردم در مورد عدالت تمرکز دارد و عدالت را در سطح افراد بیان می‌کند.

او می‌نویسد روانشناسی در سطح فردی بیشترین همپوشانی را با مطالعات اخلاقی (Moral) دارد و فرایندهای شناختی و عاطفی به هنگام مواجه با بی‌عدالتی در افراد بسته به تفاوت آنها در درک، تفکر و اخلاق‌مداری متفاوت است. بررسی جامع فرایند‌های روانشناسی مرتبط با عدالت مستلزم گنجاندن پویایی‌های، بین‌فردی (Interpersonal) درون‌فردی (Individual) و درون‌گروهی (Intergroup) در مطالعات است.

* دیدگاه اقتصادی و جامعه‌شناسی عدالت

به زعم این پژوهشگر برخلاف دیدگاه اقتصادی عدالت که در سطح کلان به عنوان یک سیستم توزیع و در سطح خُرد به عنوان یک سیستم انتخاب عقلانی بررسی می‌شود، در جامعه‌شناسی عدالت به عنوان یک ارزش اجتماعی در داخل جامعه و گروه‌های مختلف موجود در جامعه تعیین می‌شود.

او معتقد است موضوع اصلی در مطالعات عدالت اجتماعی، بررسی ساختار‌های موجود در جامعه است. به عبارت دقیق‌تر، جامعه‌شناسی پدیده‌های عدالت جمعی را به تصویر می‌کشد، مسیری که در آن نهاد‌های اصلی جامعه، حقوق اساسی و وظایف را تعیین کرده و منافع حاصل از مشارکت اجتماعی را توزیع می‌نمایند در سطح بین‌فردی و بین‌گروهی مطالعات روانشناسی هم‌پوشانی با مطالعات جامعه‌شناسی عدالت و عدالت توزیعی خواهد داشت.

* عدالت توزیعی (Distributive Justice)

به زعم شالی در خصوص اَشکال یا وجه‌های مختلف عدالت باید خاطرنشان ساخت که شکل اول عدالت توزیعی است که به عدالت درک‌شده از اصول و قواعد تنظیم‌کننده توزیع منابع و به ارزیابی نتایج واقعی توزیع در رابطه با نتایج مورد انتظار اشاره دارد.

عدالت در ارتباط با مفاهیمی مانند «مقایسۀ اجتماعی» و «احساس محرومیت اجتماعی» نمود پیدا می‌کند

او در ادامه می‌نویسد در مطالعات عدالت توزیعی توجه به چند مورد از اهمیت بالایی برخوردار است اولین مورد شناسایی اصول و قواعدی که باید برای نحوه توزیع عادلانە منابع اجتماعی یا بار فشار‌ها مانند جرائم مورد استفاده قرار گیرد.  مورد دوم بی‌عدالتی ناشی از قواعد توزیع چه پیامد‌هایی خواهد داشت.

* عدالت رویه‌ای (Procedural Justice)

این پژوهشگر می‌نویسد عدالت رویه‌ای است که دیرتر از عدالت توزیعی مطرح شده و بر عادلانه بودن رویه‌ها و فرایند‌های توزیع منابع تمرکز دارد. در این شکل عدالت تمرکز اصلی نه بر روی نتایج، بلکه درخصوص فرایند‌های آن است. عقیده اصلی این دیدگاه این است که جریان منصفانه/عادلانه  بی‌طرفانه با چه تصمیم‌هایی عملی خواهد شد. اگر نحوه تصمیم‌گیری عادلانه یا منصفانه تشخیص داده شود، احتمالا خروجی یا توزیع نهایی منابع به عنوان فرایندی عادلانه یا منصفانه پذیرفته خواهد شد.

* عدالت کیفری (Retributive)

این نویسنده بیان می‌کند که عدالت کیفری به نتایج منفی ناشی توزیع منابع اشاره دارد. از نظر تاریخی، تحقیقات عدالت توجه خود را معطوف به توزیع منابع مثبت کرده است. فرض حاکم این بوده است که رویکرد‌های مربوط به توزیع منافع مثبت در مورد توزیع منابع منفی نیز صدق می‌کند. اگرچه تحقیقات نشان داده است که عدالت مربوط به منابع مثبت و منفی ممکن است شامل فرایند‌های متمایزی باشند این شکل از عدالت نیز در بین رشته‌های مختلف قابل بررسی است.

او می‌نویسد عدالت کیفری در پی یافتن مجازات توزیع منفی مناسب برای افراد خاطی است. عدالت کیفری به جزا و تنبیه عادلانه برای عمل خطا و قانون‌شکنی مربوط است. مطالعات آلودگی آب و هوا و جرائم تخطی از استاندارد‌های تخلیه آن بیشتر در این بخش قرار میگیرد.

* عدالت ترمیمی (Restorative)  و عدالت جبرانی (Reparative)

در چند دهە اخیر و با نقد رویکرد سنتی عدالت کیفری، گونە جدیدی از عدالت به عنوان عدالت جبرانی یا عدالت ترمیمی مطرح شده است. وجه چهارم عدالت نیز مشابه عدالت کیفری با نتایج منفی سروکار دارد. تأکید بر رویه‌های رسمی برای جبران عدالت، روی فرایندهای غیررسمی متمرکز است که به موجب آن قربانیان، بزهکاران و جوامع ترغیب می‌شوند تا گامی برای جبران آسیب بردارند.

به طور خلاصه تتبع نظری موضوع نشان می‌دهد که در ترسیم عدالت اجتماعی، نَه نسخۀ دستچپی‌ها (یعنی برابری در فرصت‌ها و برابرسازی نتایج) و نَه نسخۀ دستراستی‌ها (یعنی فقط برابرسازی فرصت‌ها و توجه به شایستگی‌ها) نسخۀ کاملی برای کشور ماست؛ بلکه نیاز به یک دیدگاه ترکیبی و با توجه به ارزش‌های بومی و به عبارتی مقتضیات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی(ایرانی – اسلامی) است.

در نهایت اینکه توصیۀ نوشتار حاضر درخصوص سنجش عدالت اجتماعی این است که عدالت در ارتباط با مفاهیمی مانند «مقایسۀ اجتماعی» و «احساس محرومیت اجتماعی»نمود پیدا می‌کند، ازاینرو نیاز به روش‌های ترکیبی (کیفی و کمّی بصورت توأمان) جهت شناخت ‌ادارک/ احساس و برخورداری از عدالت اجتماعی در جامعه وجود دارد، در این راستا روش‌های کیفی عمیق پدیدارشناسی معمولا راهی به ذهنیت مخاطبان پیدا می‌کنند و تجارب زیستۀ افراد و مقتضیات زمانی و مکانی را در نظر می‌گیرند و می‌توانند شاخص‌های قابل توجهی جهت سنجش برای تحقیقات پهن‌دامنۀ پیمایشی ایجاد کنند و با تلفیق رویکردهای کمّی و کیفی می‌توان به شناخت عمیق و جدی از مخاطبان درخصوص عدالت اجتماعی رسید.

انتهای پیام/